تصمیمگیری برای چیدمان کلاس، یک کار چالش برانگیز است. نوع چیدمان کلاس، میتواند بر میزان یادگیری دانشآموزان، میزان مشارکت و فعالیت آنها در کلاس و حتی میزان درک مطلب، تاثیر بگذارد. به همین دلیل و با توجه به این موارد مهم، شما بهعنوان مدرس یا مدیر یک مجموعه آموزشی، باید با مدلهای مختلفی از چیدمان کلاس درس آشنا شوید، معایب و مزایای هر کدام را بدانید و با توجه به نوع درسها، یکی از این مدلها را انتخاب کنید. همراه ما باشید تا در این مطلب، بهترین شکل چیدمان کلاس برای هر نوع درسی را با هم بررسی کنیم!
انواع چیدمان کلاس
در دهههای گذشته، مدل ردیفی یا همان سنتی، تنها مدل موجود برای چیدمان کلاس بود که با توجه به تعداد بالای دانشآموزان و فضای محدود محیطهای آموزشی، کاملا مناسب به نظر میرسید. امروزه و پس از کمی بهبود شرایط، خوشبختانه امکان تغییر چیدمان کلاسها هم فراهم شده است و میتوانید با توجه به حوزه درسی خود، تعداد دانشآموزان و میزان مشارکت مورد انتظار از آنها، میز و صندلی در کلاس را به شکلهای متنوعی بچینید. مدلهای مختلفی برای چیدمان کلاس درس وجود دارد که در ادامه، برخی از مهمترین آنها را با هم بررسی میکنیم.
-
چیدمان سنتی یا ردیفی
مدل چیدمان کلاس درس سنتی یا همان ردیفی، بهصورت اختصاصی برای حالتی طراحی شده است که معلم یا استاد، دانستههای خود را برای افراد توضیح میدهد و حضار، تنها یادداشت برداری کنند. در این حالت، تمرکز افراد حاضر در کلاس، بر استاد و گفتههای او است. با این چیدمان، افرادی که در ردیفهای جلو حضور دارند، بیشترین میزان مشارکت را خواهند داشت و هر قدر ردیفها به آخر کلاس درس نزدیک شود، میزان مشارکت و در برخی مواقع حتی درک مطلب هم کاهش مییابد. این چیدمان برای درسهایی مثل ریاضی و فیزیک، عالی است.
دو مزیت مهم این مدل چیدمان کلاس درس این است که بیشترین تعداد دانشآموزان در محیط کلاس قرار خواهند گرفت. مزیت دوم، کاهش مکالمات سر کلاس و افزایش تمرکز حضار بر گفتههای معلم یا استاد است. این مدل چیدمان با نیمکتهای قدیمی یا صندلیهای استاندارد فعلی، قابل اجرا هستند. اگر دقیقا نمیدانید صندلیهای آموزشی باید دارای چه مشخصههای استانداردی باشند، مطلب « استاندارد صندلی آموزشی » به شما کمک خواهد کرد.
معایب این نوع چیدمان هم همانطور که گفتیم، کاهش مشارکت ردیفهای انتهای کلاس است. افراد در این حالت، در مباحث شرکت نمیکنند، ممکن است مطلب را بهخوبی متوجه نشوند و میزان یادگیریشان کاهش پیدا کند. از سوی دیگر به دلیل نوع چیدمان میز و صندلی کلاس در حالت ردیفی، امکان مدیریت کلاس و بررسی دقیق فعالیتهای همه حضار، برای شما بهعنوان مدرس بسیار سختتر خواهد شد.
-
چیدمان نیمدایره یا U شکل
این مدل چیدمان کلاس درس، بیشترین میزان مشارکت را به همراه دارد و همه حضار، بهخوبی میتوانند با شما ارتباط برقرار کنند. در این وضعیت، همه افراد در یک حالت نیمداره، دور تا دور کلاس قرار میگیرند و میتوانید با انواع صندلی آموزشی ، این چیدمان را اجرا کنید. شما میتوانید بهراحتی در اطراف کلاس حرکت کنید، با همه افراد بهصورت مستقیم گفتوگو نمایید و میزان مشارکت را به شکل قابل توجهی افزایش دهید. این چیدمان کلاس برای دروس علوم اجتماعی، ایدهآل خواهد بود.
در حالت کمی پیشرفتهتر، ممکن است دو نیمدایره در کنار هم قرار بگیرند که یکی از آنها کوچکتر و داخلی بوده و نیمدایره دیگر، بزرگتر و خارجی است. این مدل چیدمان کلاس درس برای مواقعی مناسب است که تعداد حضار بیشتر باشد و بخواهید با همه آنها ارتباط برقرار کنید.
مهمترین مزیت این کلاس، مشارکت افراد در موضوع بحث و تعامل با دیگر حضار در کلاس است، از طرف دیگر همه میتوانند دید کاملی به تخته داشته باشند. این چیدمان برای کلاسهای چالشی فوقالعاده است که همه اعضای کلاس، بتوانند نظر خود را ابراز کنند، همدیگر را به چالش بکشند و در انتها، با همفکری و همکاری با یکدیگر، به یک نتیجه واحد دست پیدا کنند.
مهمترین مشکل این چیدمان کلاس درس، نیاز به فضای وسیع و گسترده است. در اغلب کلاسهای کوچک با جمعیت متوسط رو به بالا، امکان چیدن میز و صندلی کلاس به این شکل وجود ندارد. البته معایب این کلاس به این مورد محدود نشده و احتمال جابهجایی افراد یا مکالمههای خارج از درس نیز در این نوع چیدمان بسیار بیشتر خواهد بود.
-
چیدمان گروهی یا تیمی
یکی از رایجترین مدلهای چیدمان کلاس درس، چیدمان گروهی یا تیمی است. با توجه به تعداد افراد حاضر در کلاس، وجود یا عدم وجود تخته و البته نوع درس خود، میتوانید حضار را به گروههای 4 تا 6 نفره تقسیم کرده و آنها را در کنار هم بگذارید. این مدل چیدمان برای کلاسهای دارای صندلی آموزشی، فوقالعاده است. صندلیهای آموزشی معمولا دارای یک فضای سینی شکل برای قراردادن کتاب و دفتر هستند و مدلهای متنوعی از آنها وجود دارد. در مطلب «راهنمای خرید صندلی آموزشی»، انواع مختلف این صندلیها را بررسی کردیم و با کمک نکات گفته شده، میتوانید بهترین و مناسبترین صندلی آموزشی را بخرید.
در این روش میزان همکاری و فعالیت افراد در کنار یکدیگر، بسیار بیشتر میشود. درک مطالب بهصورت تیمی و حل مسائل در کنار هم، افزایش مییابد و بهترین روش برای تعامل بیشتر افراد خواهد بود. چیدمان گروهی برای کلاسهای فنی و انجام پروژهها، عالی است.
با وجود این مزیتهای فوقالعاده، عیب اصلی و مهم این مدل از چیدمان کلاس درس این است که مدیریت کلاس بسیار سختتر میشود، افراد دائما با هم حرف میزنند و میزان مطالب ارائه شده در هر جلسه، کاهش پیدا میکند.
-
چیدمان زوجی
این مدل چیدمان با تقسیم تمام افراد به گروههای دو نفره ایجاد میشود. در این حالت شما میتوانید بهراحتی در اطراف کلاس قدم بزنید، با هر تیم دو نفره صحبت کنید و مشکلات آنها را رفع نمایید.
چیدن میز و صندلی کلاس درس بهصورت زوجی، مزیتهای چیدمان گروهی یعنی افزایش مشارکت را در اختیار شما و بقیه افراد حاضر در کلاس میگذارد. از سوی دیگر به دلیل تعداد کمتر افراد هر گروه، کنترل کلاس و مدیریت آن، خیلی سریعتر و راحتتر میشود.
این مدل چیدمان را میتوانید پس از شناخت دانشآموزان خود و بررسی میزان مشارکتشان با همدیگر و در مباحث درسی با شما، استفاده کنید.
این مدل برای ارائه دروس توسط استاد در نیمه ابتدایی کلاس و بحث و بررسی در نیمه دوم توسط اعضای هر گروه، ایدهآل خواهد بود. با وجود این مزیتها، عیب اصلی این مدل چیدمان کلاس درس این است که برخی افراد حاضر در گروهها نمیتوانند با هم سازگار شوند یا به دلیل سازگاری بسیار زیاد، میزان تمرکزشان بر روی درس کاهش مییابد!
علاوه بر این 4 مدل گفته شده، مدلهای متنوع دیگری مثل استادیومی، ترکیبی، دایره کامل و… هم وجود دارند که هر کدام، شباهتهای زیادی به یکی از این مدلهای گفته شده دارند.
مقایسه انواع چیدمان کلاس درس در یک نگاه
با توجه به توضیحات گفته شده، انواع چیدمان کلاس درس را میتوانیم در جدول زیر بررسی کنیم:
انواع چیدمان | میزان مشارکت | میزان تمرکز | میزان تعامل | مدیریت کلاس |
چیدمان سنتی | کم | زیاد | کم | عالی |
چیدمان U شکل | زیاد | متوسط | بسیار زیاد | کم |
چیدمان تیمی | زیاد | کم | متوسط | کم |
چیدمان زوجی | متوسط | زیاد | متوسط | عالی |
با توجه به این جدول، میتوانید نوع درس خود و میزان مشارکت مورد نیاز را در نظر بگیرید و سپس چیدمان ایدهآل و متناسب برای کلاس خود را انتخاب نمایید.
کلام آخر
شما کدام چیدمان کلاس درس را ترجیح میدهید؟ به نظر شما کدام حالت برای افزایش تمرکز، تعامل و مشارکت بهتر است و در عین حال مدیریت کلاس راحتتر خواهد بود؟
انواع چیدمان کلاس درس را میتوانیم به 4 حالت کلی ردیفی یا سنتی، نیمدایره یا U شکل، گروهی یا تیمی و در نهایت زوجی، تقسیم کنیم. هر کدام از این روشها، مزایا و معایب خاص خود را دارند. با توجه به فضای کلاس، میزان حضار و البته نوع میز و صندلی موجود در کلاس، میتوانید یک مورد را انتخاب نمایید و از تدریس در فضایی شاداب و با تعامل بالا، لذت ببرید!